Dünya’da Mars’a benzeyen tek yer Türkiye’de: Jezero Krateri’nin yeryüzündeki yansıması

Salda Gölü, Türkiye’nin en derin göllerinden biri; maksimum derinliği 196 metreyi buluyor. Gölün çevresindeki beyaz kumsallar, hidromagnezit adı verilen ve magnezyum açısından zengin karbonat mineralleriyle kaplı. Bu mineraller yalnızca Salda gibi belirli göl ve mağara ortamlarında bulunuyor ve antik mikrobiyal yaşama dair izler taşıyabiliyor.

Western Washington Üniversitesi’nden gezegen jeolojisi araştırmacısı Brad Garczynski, NASA’nın Earth Observatory’ye yaptığı açıklamada, karbonat minerallerinin önemine dikkat çekti: “Karbonatlar, bulundukları ortamda yaşamış olan mikroorganizmalar, organik bileşikler ya da mikrobiyal yaşamın izlerini barındıran dokuları çok iyi şekilde hapsedebilir.”

Salda kıyısındaki bu hidromagnezitler, mikrobiyalit adı verilen, mercan kayalıklarına benzeyen ancak mikroplardan oluşan taş benzeri oluşumlardan türemiş. Bugün gölde hâlâ sağlam mikrobiyalitler bulunuyor, ancak zamanla erozyona uğrayıp kumsalı oluşturan kuma dönüşmeleri bekleniyor.

2019 yılında NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter aracı, Jezero Krateri’nin batı kıyısında benzer mineraller tespit etti. Bu bulgular, kraterin milyarlarca yıl önce göl barındırdığına dair önemli kanıtlar sundu. Perseverance aracı da bu gözlemleri doğrulayarak Jezero’nun antik bir göl olduğunu ortaya koydu.

Salda Gölü ile Jezero Krateri arasındaki bir diğer benzerlik ise her iki bölgede de bulunan delta yapıları. Deltalar, nehirlerin göllere aktığı noktalarda biriken tortul katmanlar. Bu yapılar, geçmişte gölleri nasıl suyun doldurduğuna dair ipuçları barındırıyor. Bilim insanları, Salda’daki delta yapılarından elde ettikleri verilerle Mars’taki araştırmalarını daha noktasal hale getirdi.

Purdue Üniversitesi’nden gezegen bilimci Horgan, “Salda’yı ziyaret ettiğinizde, antik Jezero Gölü’nün kıyısında durmuş gibi hissediyorsunuz” diyerek iki ortamın görsel ve bilimsel benzerliğine dikkat çekti.

Salda sadece bilim insanlarının değil, doğa severlerin de ilgisini çekiyor. Uzmanlara göre göl çevresinde 300’den fazla bitki türü ve 30’a yakın su kuşu türü yaşıyor.